تعاون به‌عنوان یکی از ارکان سه‌گانه اقتصاد کشور، همواره نقش مهمی در توسعه پایدار، اشتغال‌زایی و عدالت اجتماعی ایفا کرده است. استان سیستان و بلوچستان با وجود ظرفیت‌های مرزی، دسترسی به آب‌های آزاد و موقعیت ژئوپلیتیک ویژه، می‌تواند از طریق تعاونی‌ها به موتور محرکه‌ای برای رشد اقتصادی و ارتقای رفاه اجتماعی تبدیل شود. با این حال، بخشی از تعاونی‌های استان هنوز غیرفعال هستند و این مسئله ضرورت بازنگری در شیوه‌های مدیریت، آموزش و حمایت‌های دولتی را دوچندان کرده است.
در همین راستا، برای بررسی وضعیت موجود، چالش‌ها و چشم‌اندازهای آینده تعاون در استان، «امیت» گفت‌وگویی اختصاصی با «اله‌نظر شه‌بخش»، مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی سیستان و بلوچستان و رئیس شورای هماهنگی مدیران دستگاه‌های اجرایی تابعه وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در استان، انجام داده است که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید.
خبرنگار: جناب آقای شه‌بخش، ضمن سپاس از وقتی که در اختیار ما قرار دادید، لطفاً درباره جایگاه و ظرفیت تعاونی‌ها در استان توضیح دهید.
شه‌بخش: با کمال میل. تعاون بر اساس اصل چهل‌وچهارم قانون اساسی، یکی از ارکان مهم اقتصاد کشور است و به‌عنوان اقتصاد مردمی شناخته می‌شود. این بخش، ظرفیت بالایی برای توسعه پایدار، اشتغال‌زایی، افزایش تولید و توسعه زیرساخت‌ها دارد. استان سیستان‌وبلوچستان نیز با موقعیت مرزی، اقتصاد دریا‌محور و منابع طبیعی محدود، یکی از مناطق مستعد جهت فعال‌سازی تعاونی‌هاست.
خبرنگار: گزارش‌هایی وجود دارد که حدود ۴۰ درصد تعاونی‌های استان غیرفعال هستند؛ علت این وضعیت چیست؟
شه‌بخش: بله؛ دقیقاً. از مجموع حدود ۲۸۹۱ تعاونی ثبت‌شده در استان، نزدیک به ۴۰ درصد آن‌ها در حال حاضر فعال نیستند. عامل‌های اصلی این نارسایی شامل نبود آشنایی مدیران تعاونی‌ها با قوانین تعاون، فرهنگ‌سازی ناکافی در این حوزه، عدم اعتماد دستگاه‌های اجرایی به تعاونی‌ها، کمبود ابزار و منابع برای ادامه فعالیت، عدم استفاده از مدیران جوان، مزایای قانونی تعاونی‌ها در مناقصه‌ها و منافع اقتصادی، و حتی مشکلات خاص تعاونی‌های مرزنشین است.
خبرنگار: با این وضعیت، تعاونی‌ها چطور می‌توانند در کاهش بیکاری نقش ایفا کنند؟
شه‌بخش: خوشبختانه برنامه جامع وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی این است که از طریق تعاون، کار ایجاد کنیم و رفاه اجتماعی در جامعه رقم بخورد. توانمندسازی تعاونی‌ها می‌تواند جذب دانش‌آموختگان و افراد دارای مهارت فنی را تسهیل کند. حمایت‌هایی مانند پرداخت بخشی از بیمه تأمین اجتماعی و اعطای تسهیلات کم‌بهره برای تعاونی‌های خرد می‌تواند زمینه‌ساز رونق و اشتغال شود.
خبرنگار: برنامه‌ها و راهکارهای آینده شما برای تقویت کمی و کیفی تعاونی‌ها چیست؟
شه‌بخش: ما در قالب یک رویکرد نوآورانه در تلاش هستیم تعاونی‌هایی با ماهیت جدید و هدف‌محور تأسیس کنیم؛ به‌ویژه تعاونی‌هایی با سرمایه اولیه حداقلی حدود ۲۰ میلیون تومان برای تشویق مشارکت مردمی. تمرکز ما در سال‌های آینده بر روی تعاونی‌های اقتصاد دریا‌محور، انرژی‌های تجدیدپذیر از جمله نیروگاه خورشیدی و بادی خواهد بود. یکی از برنامه‌ها تأسیس ۷۶ تعاونی با هدف تولید حدود ۷ مگاوات برق از منابع خورشیدی است. همچنین پیگیری راه‌اندازی شرکت تعاونی توسعه و عمران شهرستان زاهدان برای ایجاد نیروگاه خورشیدی ۲۰ مگاواتی در حال انجام است که مردم سهام‌دار آن خواهند بود.
خبرنگار: چه اقداماتی برای ارتقاء ظرفیت تعاونی‌های موجود انجام می‌دهید؟
شه‌بخش: در کنار تأسیس تعاونی‌های جدید، بر توسعه تعاونی‌های متعارف کارگری نیز متمرکزیم؛ این تعاونی‌ها ویژه کارگران کارخانه‌ها، واحدهای صنعتی و شرکت‌ها هستند. همچنین دوره‌های آموزشی حضوری برای مدیران و اعضای تعاونی‌ها در زمینه مدیریت، حقوق قانونی، خلاقیت و نوآوری برگزار خواهد شد تا توانمندی لازم در اداره تعاونی‌ها شکل گیرد.
خبرنگار: با توجه به دیدگاه نماینده ولی‌فقیه استان، چه تأثیری تعاونی‌ها می‌توانند بر فرهنگ کار و اقتصاد محلی داشته باشند؟
شه‌بخش: در دیدار با نماینده محترم ولی‌فقیه، ایشان تأکید کردند که فرهنگ کار در استان آسیب دیده و ضرورت دارد نیروی متخصص تربیت شود. تعاونی‌ها باید نقش واسطه اقتصادی را ایفا کنند، نیازهای جامعه را پاسخ دهند و از ایجاد رانت جلوگیری نمایند؛ برای کمک به معیشت مردم کار کنند. ما در اداره کل، با جدیت در حال پیگیری تأسیس تعاونی‌های توانمند هستیم تا این پیام را محقق سازیم.
خبرنگار: در پایان، توصیه شما به نخبگان، تعاونگران و مسئولان استان چیست؟
شه‌بخش: مشارکت فعال بخش‌های دولتی، خصوصی، تعاونگران، نخبگان و جامعه کارآفرینی اهمیت دارد. اگر تعاونی‌ها رشد کنند، روابط کارگر و کارفرما صمیمانه‌تر می‌شود، رفاه و معیشت مردم ارتقاء می‌یابد، و در نهایت توسعه اقتصادی و اجتماعی با سرعت بیشتری محقق خواهد شد. اعتماد و همراهی در مسیر تعاون می‌تواند نیروی محرکه‌ای برای تغییرات پایدار در استان باشد.
